هر فرد بزرگسالی علاوه بر ۲۸ دندان دائمی خود چهار دندان دائمی دیگر در گوشه های پشت دهان در بالا و پایین دارد که بین سن ۱۷ تا ۳۰ سالگی رشد می کند . این چهار دندان انتهایی فک های بالا و پایین دندان عقل نام دارد . از آنجایی که دندان عقل آخرین دندانی می باشد که رشد می‌کند اکثرا فضای کمی برای در برگرفتن این دندان وجود دارد .
برای اینکه بدانیم دندان عقل چندمین دندان در فک است ، می توانیم هنگام شمارش ، سومین دندان آسیا را به عنوان دندان عقل در نظر گرفت .
ممکن است مانند دندانهای دیگر به طور کامل رشد کند که در این صورت کشیدنش مانند دندانهای دیگر به صورت عادی می باشد . اما گاهی دندان عقل کامل رشد نمی‌کند یا حتی اصلا از بافت لثه بالاتر نمی آید که در این صورت به آن دندان عقل نیمه نهفته و دندان عقل نهفته گفته می‌شود .
کشیدن دندان عقل نیمه نهفته و دندان عقل نهفته دیگر به صورت عادی انجام نمی‌شود و قطعاً نیاز به جراحی دارد . در کل رشد دندان عقل در اکثر افراد با درد همراه است و به دلیل نداشتن فضای کافی به دندان های دیگر فشار وارد می‌کند و باعث تحریک آنها می‌شود . پس بهترین توصیه در اغلب موارد کشیدن و جراحی دندان عقل می باشد تا احتمال عفونت و پوسیدگی و ایجاد کیست در مراحل بعدی به صفر برسد .
.jpg)
- غالبا دندان عقل به علت کمبود فضا زیرخط بیرونی لثه گیر می افتد .
- دندان عقل به شکل غیرطبیعی مثلاً مایل یا چرخیده از لثه بیرون می زند .
- دردندان عقل غالباً عفونت ناشی از گیر کردن مواد غذایی ، باکتری و پلاک را رخ می‌دهد .
- به علت مایل بودن دندان عقل نحوه روی هم افتادن سایر دندان ها تغییر می‌کند و هم محوری فک ها به هم می ریزد .
- به دلیل دسترسی سخت به دندان عقل نمی‌شود بهداشت آن را به خوبی رعایت کرد و غالباً دچار جرم و پوسیدگی می شود .
.jpg)
دندان عقل نهفته می تواند عوارض سختی در پی داشته باشد که برخی از آنها را برمی شماریم . پوسیدگی دندان : پلاک های دندانی و ذرات غذا اطراف قسمت بیرونی دندان عقل جمع می‌شود و باعث پوسیدگی دندان عقل و یا دندانهای مجاورش می گردد .
ورم و درد لثه : دندان عقل مایل و یا دندان عقل نیمه نهفته محل مناسبی برای تجمع باکتری هاست و عفونت لثه ها را در پی دارد این عفونت ، درد ، بوی بد دهان و حرکت محدود فک و ورم را در پی دارد .
دندان عقل نهفته باعث تشکیل کیست می شود : تشکیل کیست در اطراف دندان عقل نهفته مشکل رایجی است که باعث تخریب استخوان فک و دندان های مجاور می‌شود . درمان این بیماری عموما پیچیده است .
.jpg)
از آنجایی که فرایند کشیدن و جراحی دندان عقل نهفته معمولاً با بی حسی موضعی انجام می شود بیمار درد و ناراحتی احساس نمی کند . اما نکته اینجاست که درد و ناراحتی پس از جراحی دندان عقل نهفته بروز می کند . دقیقا زمانی که اثر داروی بی حسی از بین رفته است . این درد معمولا با خانواده مسکن ها قابل کنترل است .
میزان درد بعد از کشیدن دندان عقل به صورت دقیق قابل تخمین نمی باشد اما با توجه به دو فاکتور اساسی نامبرده در زیر می توان تا حدودی آن را پیش بینی کرد .
آستانه تحمل درد بیمار : بسته به شرایط جسمانی افراد مختلف ، آستانه تحمل درد از فردی به فرد دیگر متفاوت است . به عنوان مثال برخی افراد با توجه به آستانه تحمل درد بالایی که دارند بعد از جراحی دندان عقل شان حتی یک مسکن ساده هم استفاده نمی‌کند . برعکس برخی افراد به قدری سطح تحملشان پایین است که ناچارند هر چند ساعت یک مسکن مناسب که توسط پزشک تجویز شده استفاده کنند .
وسعت جراحی : انواع جراحی ها و کشیدن دندان عقل با یکدیگر تفاوت هایی دارند و طبیعتاً هر چه وسعت ناحیه جراحی بیشتر باشد بیمار درد و التهاب بیشتری را تجربه می کند که دندانپزشک با تجویز مسکن مناسب این وضعیت را کنترل می‌کند .
- برای جلوگیری از خونریزی به مدت ۴۵ دقیقه بعد از جراحی دندان عقل گاز استریل را روی ناحیه جراحی نگه دارید بهتر است آن را کمی فشار دهید تا خونریزی متوقف شود .
- ۲۴ ساعت پس از جراحی از تف کردن خون و آب دهان خود بپرهیزید زیرا این کار خونریزی را تشدید می‌کند .
- چای کیسه‌ای به دلیل داشتن اسید تانیک می تواند گزینه مناسبی برای جلوگیری از خونریزی باشد -- تا ۲۴ ساعت پس از جراحی وعده‌های غذایی نرم و سرد داشته باشید و از غذاهای پوره شده استفاده کنید .
- در صورت داشتن درد و التهاب مسکن توصیه شده توسط دندانپزشک خود را مصرف کنید .
- تا 48 ساعت دخانیات استعمال نکنید .
- در صورت ورم صورت می توانید از کمپرس سرد روی آن ناحیه استفاده کنید .
- توجه داشته باشید که تا چند روز پس از جراحی دندان عقل مایعات را با نی میل نکنید . زیرا عمل مکیدن باعث نرم شدن لخته های خون می شود و خونریزی را تشدید می کند .
- به طور مرتب به مسواک زدن ادامه دهید اما از مسواک زدن ناحیه جراحی دندان عقل تا ۲۴ ساعت خود داری کنید .
- استفاده از غذاها و مایعات سرد باعث کاهش درد می شود . بنابراین بستنی می تواند گزینه مناسبی برای استفاده پس از کشیدن دندان عقل نهفته باشد .
به طور کلی هر گونه جراحی که به صورت سرپایی و با بی حسی موضعی روی لثه ها انجام شود ، جراحی لثه نامیده می شود که با توجه به هدف جراحی ، انواع مختلفی دارد .
جراحی لثه نوعی جراحی در حیطه دندانپزشکی است که برای درمان بیماری‌های لثه مانند عفونت لثه یا پریودنتیت به کار می رود . این جراحی حتما نیاز به متخصص دندانپزشک دارد . بیماری‌هایی مانند گینوییت و پریودنتیت نیازمند عمل جراحی لثه هستند .
نوع خفیف بیماری لثه که موجب تورم ، قرمزی لثه و خونریزی می شود گینوییت نام دارد که البته اغلب به دلیل بهداشت ضعیف دهان و دندان بیمار بروز می کند . این بیماری معمولاً نیاز به جراحی لثه پیدا می‌کند .
پریودنتیت نوع شدیدتر بیماری لثه است . در این بیماری وضعیت لثه بدتر شده و بیماری و عفونت پیشرفت می‌کند . در ادامه بافت لثه شروع به پاسخهای التهاب می کند و این التهاب ممکن است حتی به بافت‌های اطراف لثه و استخوان هم سرایت کند . طی این فرایند لثه ها از دندان جدا می شوند . این حالت باعث می شود فضای مورد نیاز برای تجمع باکتری ها فراهم گردد و در نهایت عفونت به وجود آید . در این وضعیت ممکن است دندان لق شده و بیفتد و به استخوان آسیب بزند . بنابراین سریعا جهت انجام جراحی لثه باید اقدام کرد .
1- جراحی افزایش طول تاج
2 – جراحی پریودنتال
3 - جراحی حذف پاکت
4- جراحی اپیکو( خارج کردن عفونت از انتهای ریشه )
5 - جراحی خارج کردن کیست و تومور از لثه
6 - جراحی لیفت لثه
7 - جراحی پیوند استخوان برای ایمپلنت
8 - جراحی اصلاح لثه قبل از ساخت دندان مصنوعی
در ادامه مطالب به بررسی جزیی تر هر یک از این جراحی ها می پردازیم .
جراحی افزایش طول تاج : این جراحی در دو مورد انجام می‌شود .اول زمانی است که دندان به هر دلیلی نیاز به روکش دارد ولی ارتفاع تاج آن برای نگه داشتن روکش کمتر از حد معمول است. در این حالت به کمک جراحی لثه مقداری از لثه حذف شده و ارتفاع تاج دندان افزایش می‌یابد .
دوم زمانی است که پوسیدگی دندان به فضای زیر لثه نفوذ کرده و آن ناحیه محل تجمع میکروب و عفونت شده و لازم است قبل از انجام ترمیم یا روکش این پوسیدگی برداشته شود .
جراحی حذف پاکت : این جراحی در مواردی انجام می‌شود که به دلیل پلاک و جرم شدید بیماری لثه پیشرفت می کند و اتصال بین لثه و دندان از بین می رود .در نتیجه فضای خالی ایجاد شده و تبدیل به محل تجمع باکتری ها و مواد غذایی می‌شود . این فرآیند موجب بوی بد دهان ، التهاب و خونریزی لثه می گردد . در این نوع بیماری ، به کمک جراحی عفونت و التهاب و باکتری ها از ناحیه مورد نظر حذف می شود و دوباره اتصال بین دندان و لثه برقرار می گردد .
جراحی پریودنتال : این جراحی تا حدودی فرایندی شبیه به جراحی حذف پاکت دارد ولی محدوده جراحی مقداری گسترده تر می باشد . جراحی پریودنتال در مواقعی که عفونت و التهاب لثه علاوه بر ناحیه بافت نرم دهان و ریشه به استخوان هم صدمه بزند ، انجام می گردد . علاوه بر برطرف کردن مشکلات لثه باید آسیب های وارد شده به ریشه دندان و استخوان را هم اصلاح کنیم . از علائم بیماری شدید پریودنتال می توان به التهاب و خونریزی لثه و بوی بد دهان ودرد در ناحیه مورد نظر و لقی خفیف تا متوسط دندان ها اشاره کرد .
جراحی اپیکو : این جراحی زمانی انجام می شود که عفونت در انتهای ریشه دندان وجود دارد . این عفونت ها غالبا بعد از درمان ریشه دندان ( عصب کشی ) از بین می روند ولی موارد نادری نیز وجود دارد که عفونت بعد از عصب کشی دندان نیز باقی می‌ماند یا موقتاً از بین می‌رود و مجددا بعد از چند سال عود می کند . در واقع به کمک جراحی اپیکو عفونت را از انتهای ریشه پاک می کنیم . از نشانه‌های وجود عفونت انتهای ریشه دندان می توان به حساسیت دندان به ضربه ، وجود آبسه و کیست چرکی در انتهای لثه اشاره کرد که این موارد باید از طریق رادیوگرافی تایید گردد .
جراحی خارج کردن کیست و تومور از لثه : مواقعی انجام می‌شود که توده ای در نواحی لثه به وجود می آید . غالباً بعد از خارج کردن توده باید آن را به آزمایشگاه پاتولوژی ارسال کرد تا نوع خوش خیمی و بدخیمی آن مشخص گردد . این توده‌ها یا به صورت برجستگی غیر طبیعی بروز می‌کنند یا در معاینات رادیوگرافی دوره‌ای مشخص می گردند .
جراحی لیفت لثه : این جراحی جدیداً بین بیماران رواج پیدا کرده و معمولاً جنبه زیبایی دارد . جراحی لیفت لثه شباهت بسیار زیادی به جراحی افزایش طول تاج دندان دارد و اکثراً در دندانهای جلو و برای بلندتر دیده شدن آنها و زیباتر شدن طرح لبخند افراد صورت می گیرد . غالباً جراحی لیفت لثه همراه با درمان های زیبایی از قبیل لمینت انجام می‌پذیرد .
.jpg)
جراحی پیوند استخوان برای ایمپلنت : این جراحی تخصصی در مواردی که استخوان فک تراکم و استحکام کافی برای نگه داشتن ایمپلنت را ندارد انجام می‌شود که طی آن لثه توسط دندانپزشک شکافته می شود تا به عمق استخوان برسیم و ناحیه کم تراکم فک را به کمک پودر استخوان مناسب پر می کنیم . این پودر استخوان به وسیله ماده‌ای چسب مانند به نام ممبران زیر بافت لثه چفت می شود. در نهایت لثه بخیه خورده و طی چند روز ترمیم شده و به حالت عادی بر می‌گردد . جراحی پیوند استخوان از رایج ترین جراحی های مرتبط با لثه و فک می باشد .
جراحی اصلاحی لثه قبل از ساخت دندان مصنوعی : زمانی انجام می‌شود که لثه کیفیت مناسب برای نگه داشتن روکش و دندان مصنوعی را ندارد یا به زبان ساده‌تر در برخی نواحی لثه گوشت اضافه وجود دارد . به کمک این جراحی بافت های نا مناسب برداشته می‌شود و فرم مناسب نگه داری دندان مصنوعی ( اوردنچر) ایجاد می گردد .
.jpg)
در واقع جراحی لثه برای روکش هم در دسته جراحی لیفت لثه قرار می‌گیرد و شباهت بسیاری به آن دارد . جراحی لثه برای روکش به دلایل پوسیدگی عمیق دندان و نبود فضای کافی برای چسباندن روکش انجام می‌شود . در بعضی موارد دندانپزشک برای اینکه بتواند از روکش گیر زیادی بگیرد ، روکش را تا اعماق بافت زیر لثه جا می دهد که این فرآیند ممکن است باعث ایجاد تورم و التهاب لثه شود . زیرا روکش دندان به عنوان یک عضو خارجی باعث حساسیت و واکنش لثه می‌گردد . گاهاً احتمال تحلیل لثه یا استخوان در ناحیه روکش وجود دارد و از آن جایی که تاج دندان کوتاه بوده و گیر کافی برای روکش به دست نیامده روکش می‌افتد . در این حالت برای جلوگیری از این اتفاق دندانپزشک متخصص لثه ( پریودنتسیت )جراحی لثه برای روکش را انجام می دهد .
.jpg)
بعضی مواقع ممکن است نوع بافت لثه یا ارتفاع تاج دندان ، زیبایی لبخند افراد را تحت تاثیر قرار دهد . خط امتداد لثه در زیبایی لبخند تاثیر بسزایی دارد و مهم است که فاصله مناسبی با انتهای تاج دندان نداشته باشد . جراحی لیفت لثه زمانی توصیه می گردد که طول تاج دندان کوتاه تر از حد معمول بوده و اصطلاحاً فرد دارای لبخند لثه ای می باشد . لیفت لثه عمل جراحی است که تمامی مشکلات مرتبط با عدم تناسب لثه ها از جمله تحلیل لثه و یا برآمدگی بیش از حد آنها را برطرف می کند .
جراحی لیفت لثه به دو روش انجام می شود . اولین روش از طریق تیغ جراحی است و روش دوم روش لیزری است که بسیار مناسب‌تر و درمان به روزتری می باشد . لیفت لثه با لیزر امروز بسیار رواج دارد و جزء کم خطر ترین جراحی ها محسوب می شود .
احتمالاً تا به حال اسم جراحی سینوس لیفت را شنیده اید . این جراحی جز جراحی های مربوط به لثه و فک می باشد که در سال های اخیر بسیار رواج پیدا کرده . برای آشنایی بیشتر با جراحی لیفت سینوس بهتر است ابتدا آناتومی سینوس‌ها را برایتان شرح دهیم .
همه ما در جمجمه خود فضاهای خالی داریم . این فضاهای خالی در پیشانی و کنار بینی و بالای استخوان فک بالا قرار دارند و بیشتر شبیه به حفره می مانند . خط سینوسی در امتداد استخوان فک بالا و با فاصله از آن قرار دارد فضای میان سینوس ها و استخوان فک بالا را ماده‌ای به نام غشای سینوسی پر می کند . در حالت نرمال خط سینوس ها نباید به استخوان آرواره بالا خیلی نزدیک باشد .
لیفت سینوس زمانی انجام می‌گیرد که سینوس ها بسیار به استخوان فک نزدیک باشند یا برای کاشت پایه ایمپلنت در استخوان فک بالای بیمار تراکم کافی نداشته باشد . به کمک جراحی سینوس لیفت استخوان سینوس آرواره بالا ، بالا کشیده می شود تا فضای کافی برای اضافه کردن پودر استخوان فراهم گردد . به فرآیند اضافه کردن پودر استخوان به استخوان فک ، پیوند استخوان گفته می‌شود . در نهایت در اکثر مواقع هدف از جراحی سینوس لیفت فراهم کردن فضای کافی برای پیوند استخوان جهت کاشت ایمپلنت است .
